Đề nghị được bà Trịnh Thị Bích Thủy, chuyên gia chương trình giao thông điện - Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP Việt Nam), đưa ra tại hội thảo "Chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông", tổ chức ngày 29/10.
Việt Nam đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050, trong đó giao thông là lĩnh vực phát thải lớn, chiếm khoảng 13% tổng phát thải quốc gia năm 2030, chỉ sau năng lượng và công nghiệp - xây dựng.
Bà Thủy cho rằng để kích thích người dân chuyển sang xe điện, Việt Nam cần ưu tiên phát triển hạ tầng sạc và tăng hợp tác công - tư. Các nước đã phát triển xe điện sớm như Trung Quốc, EU hay Mỹ đều coi chuẩn hóa cổng sạc là bước đi quan trọng.
Tại Trung Quốc và EU, việc áp dụng chuẩn sạc chung giúp mở rộng nhanh mạng lưới trạm sạc, tạo thuận lợi cho người dùng, thậm chí có thể di chuyển xuyên quốc gia trong khối EU mà không lo thiếu hạ tầng. Ngược lại, thị trường Mỹ bị phân mảnh do sử dụng nhiều loại chuẩn, khiến chính phủ phải can thiệp để thống nhất.
"Việt Nam nên sớm chuẩn hóa cổng sạc hoặc quy chuẩn bộ chuyển đổi chung giữa các hãng để đáp ứng nhu cầu tài xế", bà Thủy nói.
Hiện Việt Nam chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật đối với trạm - trụ sạc cho cả ôtô và xe máy điện. Tại TP HCM, thời gian qua địa phương đã phối hợp UNDP xây dựng bộ hướng dẫn kỹ thuật trạm sạc dành cho xe buýt điện và dự kiến trình đề án hạ tầng sạc công cộng trong tháng 11, hướng đến mục tiêu khoảng 3.600 xe buýt điện vào năm 2030.
Ngoài hạ tầng, chuyên gia UNDP đánh giá giao thông xanh là lĩnh vực rủi ro đầu tư cao, thời gian thu hồi vốn dài, một số công nghệ đi trước khung chính sách, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Vì vậy, sự hỗ trợ của nhà nước trong quy hoạch, ưu đãi tài chính, tạo thuận lợi đầu tư là rất cần thiết.
Tại hội thảo, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết xanh hóa giao thông là một giải pháp quan trọng để hướng tới kinh tế xanh, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu Net Zero. Sau khi Chính phủ cam kết đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050, các giải pháp xanh hóa giao thông đã được Việt Nam chú trọng, nhất là hai đô thị lớn TP HCM và Hà Nội.
Theo Chỉ thị 20, từ 1/7/2026, Hà Nội sẽ thiết lập vùng phát thải thấp trong Vành đai 1, sau đó mở rộng dần phạm vi và loại phương tiện. TP HCM cũng xây dựng đề án kiểm soát khí thải, chia làm hai giai đoạn: đến 2030, toàn bộ hệ thống xe buýt sử dụng điện hoặc năng lượng xanh; từ 2026, thí điểm vùng phát thải thấp (LEZ) tại trung tâm, Cần Giờ và Côn Đảo; đồng thời lên kế hoạch chuyển đổi khoảng 400.000 xe máy xăng sang điện cho tài xế công nghệ.
Đăng Nguyên - Giang Anh