Tại phiên chất vấn chiều 11/11, nhiều đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi quanh việc quản lý mặt hàng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng với không chỉ Bộ Y tế mà nhắc tới cả Bộ Công Thương.
Ông Lê Hoàng Anh, Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách cho hay trong khi Bộ Công an muốn cấm nhập khẩu, phân phối và quảng cáo dạng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Bộ Công Thương muốn nghiên cứu thí điểm thêm để quản lý tốt hơn. "Không ít cử tri phản ánh nhiều nhóm lợi ích của ngành công nghiệp thuốc lá đang tích cực vận động để duy trì thử nghiệm các loại thuốc lá này", ông nói và chuyển câu hỏi đến Bộ trưởng Công Thương.
Trả lời, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên nói "chia sẻ quan tâm, lo ngại" song ông bình luận "đại biểu Hoàng Anh nhớ lâu, nhưng chưa đúng bản chất, tình hình".
Nhiều năm qua, do thiếu công cụ pháp lý nên thuốc lá thế hệ mới len lỏi, phát triển mạnh ở thị trường Việt Nam. Bốn năm trước, Bộ Công Thương đề xuất và được Chính phủ cho phép xây dựng chính sách thí điểm với thuốc lá nung nóng. Trong quá trình nghiên cứu, lấy ý kiến có bộ đồng ý, cũng có nơi phản đối (như Bộ Y tế).
"Bộ Công Thương, trong đó cá nhân tôi, chưa bao giờ đề xuất tiếp tục thí điểm đề án này như đại biểu đề cập. Chúng tôi thống nhất với Bộ Y tế, rằng thuốc lá điện tử có hại cho sức khỏe, cần phải cấm", ông Diên nói, thêm rằng Bộ này kiên trì đề xuất cần sớm có pháp lý để quản mặt hàng này.
Thời gian qua, Bộ Công Thương cũng từ chối và chưa cấp phép cho doanh nghiệp nào bán thuốc lá điện tử, ông nói thêm.
Ông cho biết thuốc lá là mặt hàng, ngành nghề kinh doanh có điều kiện, được điều chỉnh bởi Luật phòng chống tác hại của thuốc lá. Trong khi đó, thuốc lá điện tử, nung nóng là loại thuốc lá thế hệ mới, chưa được điều chỉnh trong luật nên thời gian qua có khoảng trống pháp lý lớn.
Trong phần trả lời chất vấn trước đó, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan nhiều lần nhấn mạnh quan điểm phải cấm thuốc lá điện tử, do những tác hại mà nó gây ra cho sức khoẻ.
Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là sản phẩm thế hệ mới, vận hành bằng cách làm nóng dung dịch các chất chứa nicotine hoặc hương vị, thường hòa tan thành propylene glycol hoặc glycerine. Có ít nhất 60 hợp chất hóa học đã được tìm thấy trong dung dịch thuốc lá điện tử (còn gọi là tinh dầu) và nhiều hợp chất khác có trong khí/khói tạo ra. Loại này không có nguyên liệu thuốc lá mà chỉ sử dụng hương liệu, hóa chất nên không phải là thuốc lá theo định nghĩa của Luật Phòng chống tác hại thuốc lá và không thuộc phạm vi điều chỉnh.
Kết quả điều tra của Tổ chức Y tế Thế giới, Bộ Y tế cho thấy loại thuốc lá này gây nghiện do có chứa nicotine; gây các bệnh ung thư, tim mạch, hô hấp, gây tổn thương phổi cấp, ngộ độc và ảnh hưởng sức khỏe tâm thần.
Việt Nam ghi nhận sự gia tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng thuốc lá mới, chủ yếu là thuốc lá điện tử, nung nóng. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Năm ngoái, hơn 1.200 người nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, nung nóng, trong đó có nhiều trẻ vị thành niên.
Trong khi chưa có luật mới hoặc chưa sửa Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ trưởng Công Thương cho hay tiếp tục chỉ đạo quản lý thị trường tăng kiểm tra trên thị trường, phối hợp cùng Ban chỉ đạo 389, lực lượng hải quan... Việc này nhằm xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Bộ trưởng Công Thương lưu ý, các vi phạm với thuốc lá truyền thống, thuốc lá thế hệ mới chủ yếu do nhập lậu, do đó ông cho rằng cần ngăn chặn từ cửa khẩu, biên giới.
Ông cũng đề nghị tăng trách nhiệm quản lý của chính quyền địa phương trong kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm liên quan tới quản lý mặt hàng này trên địa bàn.
Anh Minh