Biến dạng cổ thiên nga ở ngón tay

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Hoàng Thị Quỳnh Anh, khoa Cơ xương khớp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội.

Biến dạng cổ thiên nga là tổn thương khớp và dây chằng với hình dạng đặc trưng là ngón tay uốn cong lên ở giữa và gập xuống ở đầu móng, giống như cổ một con thiên nga. Tình trạng này xảy ra khi mất cân bằng giữa các gân gấp và duỗi, khiến khớp ngón gần bị duỗi quá mức, khớp ngón xa gập lại.

Nguyên nhân

Biến dạng này thường liên quan đến viêm khớp dạng thấp và phổ biến hơn ở nữ giới. Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn mạn tính có thể gây viêm và phá hủy khớp.

Các bệnh lý thần kinh như Parkinson, bại não hay đột quỵ, chấn thương bàn tay hoặc ngón tay, rách gân gấp nông hoặc gân duỗi cũng có thể gây biến dạng.

Triệu chứng

Biến dạng cổ thiên nga ít ảnh hưởng đến ngón tay cái, chủ yếu tác động đến 4 ngón còn lại, nhất là ngón trỏ và ngón giữa.

Triệu chứng đau ngón tay thường xảy ra đầu tiên. Người bệnh có thể cảm thấy đau khi cố gắng gập, duỗi hoặc ấn vào khớp, nhất là khớp ngón gần. Đau có thể đi kèm sưng, nóng và cứng khớp vào buổi sáng, ảnh hưởng đến sự linh hoạt của ngón tay. Nếu không được điều trị, cứng khớp có thể ngày càng nghiêm trọng.

Ở giai đoạn muộn, các triệu chứng trở nên rõ ràng hơn khi khớp ngón gần bị duỗi quá mức, còn khớp ngón xa gập lại, khiến ngón tay co quắp và mất khả năng trở về trạng thái bình thường. Người bệnh gặp khó khăn khi thực hiện các động tác của bàn tay, ngón tay như cầm nắm đồ vật, viết, sử dụng đũa, mở nắp chai hay đánh máy... Bàn tay mất linh hoạt ảnh hưởng đến công việc như vẽ, trang điểm, chơi nhạc cụ...

Chẩn đoán, điều trị

Bác sĩ chẩn đoán biến dạng cổ thiên nga dựa trên khám lâm sàng và chụp X-quang, siêu âm để đánh giá mức độ tổn thương. Hệ thống phân loại Nalebuff được sử dụng để đánh giá độ cứng của khớp, từ loại một (khớp vẫn linh hoạt) đến loại 4 (khớp đã cứng hoàn toàn và tổn thương nặng trên X-quang).

Bác sĩ cũng cần chẩn đoán phân biệt với biến dạng Boutonniere - tình trạng có cơ chế ngược lại so với biến dạng cổ thiên nga.

Điều trị phụ thuộc mức độ nghiêm trọng của bệnh. Trường hợp nhẹ có thể áp dụng vật lý trị liệu để tăng cường sức mạnh cơ, cải thiện độ linh hoạt của khớp. Các bài tập kéo giãn, massage và sử dụng nẹp ngón tay giúp ổn định khớp và ngăn ngừa tình trạng tiến triển. Nếu khớp chưa bị cứng hoàn toàn, nẹp hỗ trợ giữ ngón tay ở vị trí đúng.

Khi tình trạng nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể cân nhắc phẫu thuật cho người bệnh. Phẫu thuật mô mềm giúp cân chỉnh gân, cắt bao gân duỗi hoặc tái tạo gân để phục hồi chức năng bình thường của ngón tay. Nếu tổn thương khớp quá nặng, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật thay khớp hoặc hợp nhất khớp.

Phòng ngừa

Phòng ngừa biến dạng cổ thiên nga tập trung vào kiểm soát các bệnh lý nền như viêm khớp dạng thấp, duy trì vận động hợp lý và bảo vệ khớp ngón tay khỏi chấn thương.

Các bài tập co duỗi tay, massage bàn tay và sử dụng thực phẩm giàu canxi, vitamin D giúp duy trì sức khỏe xương khớp.

Tránh các động tác có thể gây tổn thương khớp như bẻ khớp ngón tay, xách vật nặng bằng một ngón hay dùng lực quá mạnh khi cầm nắm.

Nếu xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ như đau khớp, cứng khớp, ngón tay cong bất thường hoặc khó vận động, người bệnh nên đến chuyên khoa cơ xương khớp, chấn thương chỉnh hình để khám và điều trị kịp thời.

Việt An