2025 là năm thứ 8 liên tiếp Phần Lan đứng đầu Báo cáo Hạnh phúc Thế giới, trước Đan Mạch, Iceland, Na Uy và Thụy Điển. Các quốc gia Bắc Âu thống trị báo cáo này không có gì đáng ngạc nhiên, theo Ilana Ron Levey, giám đốc điều hành Gallup. Các nước này đều ổn định về kinh tế, chính trị và chăm lo tốt cho người dân.
"Phần Lan là một trường hợp đặc biệt. Tôi nghĩ cả thế giới có thể tìm hiểu về yếu tố làm nên sự hạnh phúc của họ", bà Levey nói. Bà cho rằng "niềm tin vào người khác", sự lạc quan về tương lai, niềm tin vào các tổ chức chính phủ, sự hỗ trợ từ bạn bè và gia đình là những lý do giúp người Phần Lan hạnh phúc hơn phần còn lại của thế giới.
Báo cáo Hạnh phúc Thế giới xếp hạng các quốc gia dựa trên điểm tự chấm của người dân trên thang từ 0 đến 10 trong giai đoạn 2022-2024 và câu hỏi thang điểm Cantril trong Khảo sát Thế giới Gallup.
Ngoài thang điểm Cantril, Trung tâm Nghiên cứu Hạnh phúc tại Đại học Oxford, nơi xuất bản báo cáo, còn xem xét 6 biến số: GDP bình quân đầu người, hỗ trợ xã hội, số năm sống khỏe, quyền tự do, sự hào phóng giữa người dân và tình trạng tham nhũng.
Phần Lan được đánh giá là quốc gia hạnh phúc nhất thế giới nhờ hệ thống y tế chất lượng cao, đảm bảo sức khỏe toàn dân. Nước này có hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn dân miễn phí hoặc chi phí thấp, giúp mọi người tiếp cận dịch vụ y tế mà không lo gánh nặng tài chính. Chất lượng dịch vụ y tế ở Phần Lan thuộc hàng đầu thế giới, với đội ngũ bác sĩ, y tá được đào tạo bài bản và trang thiết bị hiện đại. Chính phủ đặc biệt chú trọng đến sức khỏe tinh thần, cung cấp các chương trình hỗ trợ tâm lý miễn phí và giảm thiểu kỳ thị về sức khỏe tâm thần.
Lối sống lành mạnh với môi trường trong lành, không khí sạch và thói quen vận động thường xuyên giúp người dân có sức khỏe thể chất tốt. Chế độ phúc lợi toàn diện cũng đóng vai trò quan trọng, với các chính sách nghỉ thai sản, hỗ trợ gia đình và cân bằng công việc – cuộc sống. Hệ thống giáo dục sức khỏe phát triển giúp người dân nâng cao nhận thức về phòng bệnh hơn chữa bệnh. Thực phẩm an toàn, chất lượng cao, cùng thói quen ăn uống lành mạnh cũng góp phần nâng cao tuổi thọ. Ngoài ra, sự tin tưởng vào chính phủ và hệ thống y tế giúp giảm căng thẳng, tạo tâm lý ổn định cho người dân.
Nhiều khảo sát cho thấy ngay cả khi gặp tình huống bất lợi, người dân Phần Lan vẫn hài lòng với cuộc sống vì vô số lý do. Các chuyên gia sức khỏe tâm thần nhận định, nước này có hệ thống hỗ trợ và an sinh xã hội giúp giải tỏa căng thẳng cho người dân. Giáo dục phần lớn miễn phí, thời gian nghỉ làm nhiều, bảo hiểm y tế được đảm bảo.
Người Phần Lan ít khi che giấu cảm xúc của mình. Tại nhiều quốc gia, trước câu hỏi "Bạn khỏe không", mọi người thường đáp "Tôi ổn" hoặc "Tôi khỏe" và không muốn giải thích quá chi tiết về những khó khăn trong cuộc sống. Tuy nhiên, người Phần Lan không có thói quen này. Việc bày tỏ về các vấn đề hoặc điều bất ổn được chấp nhận một cách tự nhiên, theo Meri Larivaara, giám đốc các vấn đề chiến lược tại Trung tâm Sức khỏe Tâm thần MIELI Mental Health Finland.
Nhiều nghiên cứu cho thấy việc kìm nén cảm xúc có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần. Thói quen này khiến nhiều người cảm thấy choáng ngợp, bị hiểu lầm, thậm chí bế tắc. Một số nghiên cứu cho rằng kìm ném cảm xúc cũng khiến mọi người mất kết nối xã hội, tăng tỷ lệ tử vong sớm.
Người Phần Lan ưu tiên cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Dù làm việc chăm chỉ, người lao động nước này phân bố thời gian hợp lý. Họ biết cách thư giãn trong cuộc sống hàng ngày, tìm các thú vui hoặc sở thích cá nhân, Mirka Hintsanen, giáo sư tâm lý học tại Đại học Oulu, lưu ý. Hầu hết người Phần Lan không phải đi làm xa, điều này phần nào giúp họ có nhiều thời gian rảnh và trở nên hài lòng hơn với cuộc sống.
Họ có nhiều cơ hội tiếp cận với thiên nhiên. Đất nước có quy tắc Quyền của Mọi người, cho phép người dân sử dụng tùy ý mọi khu rừng, hồ, vùng ven biển. Các hoạt động cắm trại, hái quả mọng, hái nấm, bơi lội, đi bộ đường dài, cưỡi ngựa và trượt tuyết đều miễn phí ở những không gian công cộng này.
Phần Lan khuyến khích mọi người học kỹ năng mới. Người dân có ham muốn phát triển bản thân, từ điều đơn giản như thử công thức nấu ăn mới hay đến tham gia lớp học lái thuyền.
Bên cạnh đó, Phần Lan có nhiều hiệp hội, nơi mọi người có thể cùng nhau thực hiện sở thích, từ yoga đến làm gốm. Việc tham gia các hiệp hội không tốn kém, cho phép mọi người học hỏi những điều mới, từ đó tìm thấy nhiều ý nghĩa trong cuộc sống.
Khi thoát khỏi vòng lặp thói quen hàng ngày, cơ thể sẽ tiết ra các hormone và chất hóa học giúp tinh thần trở nên phấn chấn, Adrian Bejan, giáo sư kỹ thuật cơ khí tại Đại học Duke, nhận định.
Ở Phần Lan, mọi người thường cảm nhận sự mãn nguyện hơn là những khoảnh khắc hạnh phúc tột độ. "Nếu bạn định nghĩa hạnh phúc theo cảm xúc mãnh liệt, thì văn hóa Phần Lan lại không xem đó là yếu tố quyết định. Chúng tôi hiểu hạnh phúc là cảm giác hài lòng bền vững với cuộc sống và những gì mình có", Larivaara giải thích. Đó là trạng thái yên bình, giúp hạnh phúc trở nên dễ đạt được hơn so với việc luôn theo đuổi những khoảnh khắc thăng hoa.
Saari đồng ý và nhấn mạnh rằng người Phần Lan có mức độ hài lòng với cuộc sống cao. "Báo cáo Hạnh phúc Thế giới không hỏi liệu mọi người có hạnh phúc hay không, mà hỏi liệu họ có hài lòng với cuộc sống hay không", bà nói.
Thay vì tìm kiếm sự hưng phấn nhất thời, bà khuyến nghị mọi người tập trung vào những điều mang lại cảm giác mãn nguyện, như một tách cà phê thơm ngon và duy trì những cảm giác tích cực đó suốt cả ngày.
Tuy nhiên, hạnh phúc không chỉ phụ thuộc vào cá nhân mà còn chịu tác động từ các yếu tố bên ngoài. Hintsanen cho rằng văn hóa phương Tây thường đề cao trách nhiệm cá nhân trong việc tìm kiếm hạnh phúc, tạo ra ảo tưởng rằng nếu làm mọi thứ đúng, bạn chắc chắn sẽ hạnh phúc.
"Điều này có phần đúng, nhưng thực tế, hạnh phúc còn bị chi phối bởi môi trường sống, hoàn cảnh xã hội và các quyết định từ hệ thống. Chúng ta cần nhớ rằng còn có những yếu tố khác ngoài chính bản thân mình", Hintsanen kết luận.
Thục Linh (Theo Huffington Post, CNBC)