5 hiểu lầm thường gặp về xạ trị

Xạ trị là phương pháp dùng tia năng lượng cao (tia X, Gamma...) để diệt tế bào ung thư. Trong các trường hợp bệnh tiến triển, bác sĩ chỉ định xạ trị nhằm giảm đau, cầm máu, kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. BS.CKI Nguyễn Huy Lộc, khoa Xạ trị, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, chỉ ra một số hiểu lầm thường gặp về xạ trị.

Gây ra nhiều tác dụng phụ

Bác sĩ Lộc cho biết trước đây nhiều người vẫn hiểu lầm xạ trị là đốt cháy vùng bị ung thư gây mất thẩm mỹ hoặc người bệnh sẽ bị rụng toàn bộ răng, tổn thương thần kinh, suy kiệt cơ thể, giảm tuổi thọ nhanh chóng ngay khi kết thúc xạ trị... Tuy nhiên, thực tế không phải vậy. Các kỹ thuật xạ trị đã được cải tiến, trở thành một trong các liệu pháp chính để điều trị ung thư hiệu quả, an toàn và hầu hết có thể kiểm soát các tác dụng phụ.

Người bệnh sau khi xạ trị có thể cảm thấy mệt mỏi những ngày đầu, kích ứng da vùng chiếu xạ, viêm niêm mạc... Khi xạ trị, bác sĩ giải thích những tác dụng phụ này và có hướng dẫn chi tiết để người bệnh cải thiện như ăn uống đủ chất, giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ, tránh mặc đồ ôm sát vùng da xạ trị, súc miệng bằng nước muối, ăn thức ăn mềm... Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ góp phần kiểm soát tác dụng phụ, đảm bảo sức khỏe.

Xạ trị có thể gây ung thư thứ phát

Ung thư thứ phát (ung thư mới hình thành sau xạ trị) nếu có xảy ra thường mất từ 5 đến 10 năm hoặc lâu hơn. Tỷ lệ xuất hiện ung thư thứ phát sau xạ trị rất thấp, theo bác sĩ Lộc. Ngược lại, điều trị bằng phương pháp này mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh, góp phần ngăn ung thư tái phát.

Xạ trị luôn gây rụng tóc

Xạ trị chỉ gây rụng tóc nếu khu vực điều trị là vùng đầu hoặc cổ. Khi chiếu tia tại những vùng này, các nang tóc có thể bị tổn thương, ngừng hoạt động khiến tóc rụng. Lượng tóc rụng phụ thuộc vào thời gian và liều điều trị. Thường tóc sẽ mọc lại sau 2-3 tuần từ lúc bắt đầu xạ trị.

Đây là phương pháp điều trị cuối cùng

Bác sĩ Lộc cho hay nhiều người nghĩ xạ trị chỉ được thực hiện khi bệnh ở giai đoạn cuối hay không còn phương pháp điều trị hiệu quả nào khác. Thực tế, xạ trị có thể áp dụng cho tất cả giai đoạn bệnh lý ung thư, từ giai đoạn sớm đến giai đoạn tiến triển.

Với ung thư trực tràng, thực quản, phổi..., phương pháp này có thể được ứng dụng trước phẫu thuật nhằm tăng khả năng phẫu thuật thành công, bảo tồn cơ quan xung quanh khi mổ. Ngoài ra, xạ trị có thể sử dụng sau mổ như phương pháp tăng kiểm soát tại chỗ ngừa tái phát di căn.

Bác sĩ chỉ định xạ trị cho người bệnh ung thư giai đoạn muộn, di căn xa, thể trạng người bệnh kém và không dung nạp với các liệu pháp điều trị khác. Lúc này, xạ trị có tác dụng giảm đau, kiểm soát triệu chứng, ngăn bệnh tiến triển.

Ảnh hưởng xấu tới người xung quanh

Không phải kỹ thuật xạ trị nào cũng ảnh hưởng đến người xung quanh và cần cách ly. Ví dụ, phương pháp xạ trị chiếu ngoài (External Beam Radiation Therapy), tia bức xạ tác động lên cơ thể lúc điều trị, không để lại phóng xạ bên trong nên ngay khi rời khỏi máy xạ trị tại bệnh viện, người bệnh có thể tiếp xúc với mọi người, duy trì sinh hoạt thường.

Trường hợp sử dụng các nguồn phát xạ như Iod-131 trong điều trị ung thư tuyến giáp, người bệnh cần được cách ly trong khoảng thời gian nhất định nhằm đảm bảo an toàn cho những người xung quanh.

Nhật Minh